Nerik Koruma Çatısı ve Ziyaretçi Merkezi

Nerik Höyüğü, Samsun’un Vezirköprü ilçesine bağlı Oymaağaç Köyü’nün batı sınırında yer alır. Yaklaşık 4-5 hektarlık bir alanı kaplayan höyük, Vezirköprü Ovası’nda konumlanır ve çevresinde tütün tarlaları ile hububat ekim alanları bulunur. Şahinkaya Kanyonu’na kuş uçuşu yalnızca 6 kilometre mesafededir. Bu konumu sayesinde hem arkeolojik hem de doğa turizmini bir araya getiren bir ziyaret rotası oluşturma potansiyeline sahiptir. Aynı zamanda, Hititlerin kutsal kentlerinden biri olarak tanımlanan Nerik’in kalıntılarını barındırması nedeniyle bilimsel ve kültürel açıdan da büyük önem taşır.

Nerik Höyüğü, Hititlerin kutsal kentlerinden biri olarak kabul edilir ve binlerce yıllık çok katmanlı bir yerleşim tarihine sahiptir. Höyükte bulunan bir su pınarı, Hitit tabletlerinde “Hava Tanrısı’nın çok sevdiği pınar” olarak anılır. Oymaağaç Köyü sınırlarında yer alan bu arkeolojik alan, Geç Tunç Çağı’ndan Bizans dönemine dek süregelen sürekli yerleşim göstermesiyle dikkat çeker. Aynı zamanda Şahinkaya Kanyonu’na yakınlığı nedeniyle bölgedeki doğa turizmini kültürel açıdan zenginleştirir.

Koruma çatısına, kazılarda ortaya çıkarılan Hitit dönemine ait kerpiç duvarların ve kalıntıların nitelikli biçimde korunmasını sağlamak amacıyla ihtiyaç duyuluyor. Ayrıca çatının altında kalan alan ziyaretçilere açılacak, böylece kazı alanı hem korunacak hem de eğitimsel bir açık hava müzesine dönüşecek. Aynı zamanda höyüğüm henüz kazılmamış olan kısımları da bu çatı sayesinde iklim koşullarından etkilenmeden kazılabilecek.

Çatı tasarımı, Hitit Hava Tanrısı’nın çok sevdiği pınarın kesit formuna dayanmaktadır. Bu formun birbirini tekrarı ile oluşturulan modüllerle çatı sistemi geliştirilmiştir. Böylece hem kazının 10×10 metrelik standart karelerine uyum sağlanmış hem de alanın topografyasına göre farklı yüksekliklerde çözümler geliştirilmiştir. Çatı, hem sembolik bir anlam taşır hem de teknik olarak esnek ve genişlemeye uygun bir sistem sunar.

Çatı tasarımında bakım gerektirmeyen, uzun ömürlü ve ekonomik malzemeler tercih edilmiştir. Taşıyıcı kolonlar metalden, çatı taşıyıcıları ise kutu profilden imal edilecektir. Üst kaplama için OSB ve metal kenet çatı kullanılacaktır. Çatı tasarımı sayesinde yatay dereler birleşim yeri olmaksızın tamamlanacaktır. Aydınlatma ihtiyacı ise her çatı mahyasında yer alan polikarbon ışıklıklarla karşılanacaktır. Çatı ısıtması da kar yüküne karşı tedbir olarak projeye dâhil edilmiştir.

Ana bölümde çatı eğimi %100’e yakıdır. Bu dik kesitlerin suyunu alan yatay derelerde hiçbir birleşim yeri bulunmaz ve eğimi %10 olarak belirlenmiştir. Yağmur suları oluklarla toplanacak ve höyük dışına yönlendirilecektir. Karla mücadele için ise yatay dere hatlarında ısıtma sistemi öngörülmüştür. Bu sistem, çatının yapısal bütünlüğünü ve alandaki güvenliği koruyacak şekilde tasarlanmıştır.

Temeller için dört farklı senaryo değerlendirilmiştir: mütemadi betonarme, kuyu, prefabrike ve kazık temel. Arkeolojik hassasiyetler nedeniyle en az müdahaleyle uygulanabilecek yöntemler öncelikli olarak ele alınacaktır. Kazı gerektirmeyen ve sökülebilir prefabrike çözümler arkeolojik alan içi avantajlı olsa da höyüğün Kuzey Anadolu Fay Hattı’na yakınlığı (15-20km) hatırda tutulmaktadır. Nihai karar uygulama projesi sürecinde kazı ekibi, koruma kurulu ve diğer paydaşlarla yapılacak toplantı ve tartışmalar sonrasında verilecektir.

Koruma çatısı yalnızca bir örtü değil, aynı zamanda bir açık hava müzesi altyapısı. Ziyaretçiler gezi yolu boyunca hem arkeolojik kalıntıları hem de çeşitli bilgi panoları aracılığıyla Nerik’in tarihini ve kültürel önemini öğrenebilecek. Bu yol, höyüğün güneydoğusundan başlayarak Hitit Tapınağı’nı ve nitelikli kerpiç duvarları da içerecek şekilde düzenlenecektir.

Nerik’te bir de ziyaretçi merkezi bulunacak. Nerik Höyüğü’nün giriş noktasında konumlanacak ve bölgeyi gezen ziyaretçilere yönlendirme, bilgilendirme ve dinlenme olanakları sunacakt merkezde, kazılarda elde edilen verileri tanıtan sergiler, panolar ve multimedya içerikler yer alacak. Ayrıca danışma, gölgelik, tuvalet, oturma alanları gibi temel işlevler de burada çözülecek. Merkez, Nerik’in tarihsel katmanlarını anlamayı kolaylaştıran bir başlangıç noktası işlevi görecek.